حماسه حسینی – علامه شهید مرتضی مطهری

کتاب «حماسه حسینی» مشتمل بر سخنرانی‌‌‌‌ها و یادداشت‌‌‌های استاد مطهری درباره امام حسین علیه‌السلام است که از حدود سال ۱۳۴۷ تا ۱۳۵۶ (۱۳۸۸-۱۳۹۷ق) ایراد و نوشته شده و تاکنون سی نوبت به چاپ رسیده است. این کتاب تاریخ‌نگاری نیست، بلکه تحلیل تاریخ است و در آن به جنبه درس‌آموزی و الگوگیری از قیام امام حسین علیه‌السلام و لزوم پیراستن آن از تحریفات تکیه و تأکید شده است. از آن‌جا که استاد مطهری، خود، عهده‌دار فراهم کردن این کتاب نشده بود و فرصت تجدیدنظر در مطالب آن را پیدا نکرده بود و مطالب آن را با تفاریق گفته و نوشته بود، مسامحاتی در کتاب یافت می‌شود. با این وصف، نکاتی جدید و ارزشمند در کتاب وجود دارد و لذا آن را در شمار منابع مهم می‌توان قلمداد کرد.

جلد اوّل کتاب درباره‌ی تحریفات در عاشورا، حماسی بودن قیام امام حسین علیه‌السلام و عنصر تبلیغ در قیام آن حضرت است. در جلد دوم به عنصر امر به معروف و نهی از منکر در قیام امام حسین علیه‌السلام پرداخته و بر آن تأکید بسیار شده است. آن‌گاه از شعار‌های عاشورا، تحلیل آن واقعه و ماهیّت آن سخن رفته است. جلد سوم شامل یادداشت‌‌های نویسنده است که پاره‌‌ای از آن‌ها جهت آمادگی برای سخنرانی نوشته شده و در واقع، مواد خام سخنرانی‌‌هایی است که ایراد شده و در جلد اوّل و دوم به چاپ رسیده است. در این جلد، از جمله، به ریشه‌های تاریخی حادثه کربلا پرداخته شده و نقد گونه‌‌ای بر کتاب شهید جاوید و حسین علیه‌السلام وارث آدم درج گردیده است.

در لابه‌لای کتاب نکاتی ارزنده و آموزنده وجود دارد؛ از جمله این‌که به وفور تحریفات در واقعه عاشورا اشاره و کتاب روضه‌الشهداء و اسرارالشّهاده و محرق‌القلوب مخدوش دانسته شده است. نکته دیگر درباره‌ی قیام امام حسین علیه‌السلام است که علل آن، امتناع امام از بیعت با یزید، پذیرش دعوت مردم کوفه و امر به معروف و نهی از منکر شمرده شده است. در جایی از کتاب اشاره شده که کربلا ضمن این‌که «نمایشگاه جنایت» است، «نمایشگاه روحانیت و معنویت» نیز است، «ولی اهل منبر کمتر به این جنبه توجه دارند». بنابراین کربلا باید به گونه‌‌ای معرّفی شود که امام حسین علیه‌السلام و ابوالفضل و زینب قهرمان آن شمرده شوند، نه شمر و سنان. (ج ۳، ص ۷۳). هم‌چنین گفته شده است که امام حسین علیه‌السلام سه گونه شهادت دارد: «شهادت تن» به دست یزیدیان، «شهادت شهرت و سمعه» به دست خلفا و بویژه متوّکل و «شهادت هدف» به دست «اهل منبر» و از این سه گونه شهادت، «سومی بزرگ‌ترین مرحله شهادت است». (ج ۳، ص ۷۵). از دیگر نکات کتاب این است که گفته شده مکتب امام حسین علیه‌السلام نه تنها «مکتب گناهکارسازی» نیست، بلکه از مکتب صالح‌سازی هم برتر است و «مکتب مصلح‌سازی» است. (ج ۳، ص ۷۶).

کتاب حاضر توسط  انتشارات صدرا.  در ۳ جلد، (۳۱۸+۲۸۱+۴۱۸ صفحه)، در قطع  رقعی به چاپ رسیده است